dertlere deva çörek otu nigella sativa

çörek otu
Modern ilâç üretiminin olmadığı devirlerde, hastalıkların tedavisinde bitkilerin çeşitli kısımlarındaki müessir madde ayrıştırılmadan bütün olarak kullanılıyordu. Günümüzde ilâç, kozmetik ve gıda sektöründe bitki kaynaklı ürünler, saflaştırılarak ve her maddenin hususiyetleri bilinerek kullanılmakta ve hammaddesi bitki olan ürünlere talep sürekli artmaktadır. Dünya Sağlık Teşkilâtı'nın (WHO) tahminlerine göre dünya üzerinde 20.000'den fazla bitki türü tıbbî maksatlı kullanılmaktadır.1 

Tıbbî maksatla kullanılan bitkilerden biri olan çörek otu, Ranunculaceae (Düğün çiçekleri) familyasından Nigella sativa türüdür. Bitkinin kapsül içerisindeki tohumu, besin olarak kullanılır.2 Bitki, ismini tohumlarının siyah renginden almıştır. ‘Nigella’ kelimesi Lâtince siyahımsı mânâsına gelen ‘nigellus’dan türetilmiştir. Nigella sativa bitkisinin Türkçe karşılığı olarak çörek otu, ekilen çörek otu, kara çörek otu ve siyah kimyon isimleri kullanılmaktadır.2

Çörek otunun anavatanı Doğu Akdeniz ülkeleri, Doğu ve Güney Avrupa'dır. Çörek otu diğer ülkelere buradan yayılmıştır. Bu bitkinin ikinci vatanının Kuzey Afrika, Hindistan ve Türkiye olduğu söylenebilir. Bu bitki, Türkiye'de bilhassa Afyon, Burdur, Isparta, Kütahya ve Konya yörelerinde üretilmektedir.2

Çörek otu, 2.000 yılı aşkın süredir Orta Doğu ve Uzak Doğu ülkelerinde, birçok hastalığın tedavisinde kullanılan şifa vesilesi bir bitkidir. Bazı gıdalarda (ekmek, çörek, bisküvi) süs unsuru olarak kullanılan çörek otu, aromatik (kokulu) özellikleri dolayısıyla bazı gıdalarda da lezzet vesilesi olarak kullanılır. Çörek otunun tohum özsuyu ve yağının; böceklere, virüslere ve bakterilere karşı tesirli olduğu tespit edilmiştir. Bu bitkinin yağı, müshil ilâçlarında koku ve tat değiştirici olarak kullanılmaktadır. 3,4,5

Çörek otunun muhteviyatı
Çörek otunun terkibinin belirlenmesinde kullanılan kimyevî analiz usulleri çok çeşitli olduğundan, muhteviyatı konusunda çok net tespitler yoktur.6 Çörek otu tohumları, uçucu yağ (% 0,38-0,49), sabit yağ (% 30-40), protein (% 20-30), saponin, melantin, nigellin ve tanen ihtiva eder. Çörek otu tohumunun kimyevî muhteviyatı, bitkinin hasat mevsimine, çeşidine ve yetiştirildiği iklime göre farklılık arz eder. Kahire yakınlarında yetiştirilen çörek otu tohumlarından elde edilen uçucu yağın, 67 bileşik ihtiva ettiği ve bu bileşenlerin miktarca en önemlilerinin p-simen, timokinon, a-pinen ve ß-pinen olduğu belirlenmiştir.1 Bir araştırmada, çörek otu tohumlarında % 6,4 su, % 4 kül, % 32 yağ, % 20,2 ham protein, % 6,6 ham lif ve % 37,4 karbonhidrat bulunduğu; sabit yağın % 1,2 miristik, % 8,4 palmatik, % 2,9 stearik, % 17,9 oleik, % 60,8 linoleik, az miktarda araşidik ve % 1,7 eikosadienoik asitlerden oluştuğu bildirilmiştir.7 Çörek otu tohumunda ayrıca az miktarda B1, B2 ve B6 vitamini; proteinlerin yapı taşı olan aminoasitler; iz elementler olarak bilinen ve organizmada pek çok önemli metabolik faaliyette rol alan, besin ve su ile dışarıdan alınması gereken demir, kalsiyum, magnezyum, çinko ve selenyum gibi mineraller de vardır. Çörek otu tohumlarındaki müessir madde (kristal hâlinde) nigellon, ancak 1959'da izole edilebilmiştir.8

Çörek otunun kullanıldığı yerler 
Bir araştırmada, çörek otunun çeşitli kanser hücrelerini öldürücü ve tümöre özel antikorların üretimini uyarıcı hususiyetlere sahip kılındığı tespit edilmiştir.9,10 Ayrıca, çörek otunun normal hücrelere zehir tesiri yapmadığına dâir araştırmalar da vardır.10 Çörek otu tohumunda bulunan ß-sitosterol; salgı aktivitesini artırma, kandaki kolesterol seviyesini düşürme gibi hususiyetlerle donatılmış bir molekül olup, prostat büyümesinde tedavi edici ilâç olarak kullanılır.11

Çörek otu tohumları; idrar söktürücü, tansiyon düşürücü,12 süt artırıcı, iştah açıcı, adet söktürücü gibi çok yönlü tesirlere vesile olabilecek şekilde yaratılmıştır. Yağı ise kepeğe ve saç dökülmesine karşı başa sürülerek kullanılır.2

Çörek otunun uçucu yağ asitlerinin; bakterilere, mantarlara, tenyaya ve halk arasında şerit olarak bilinen sestodlara (bir tür bağırsak kurdu) karşı tesirli olduğu 13,14,15 tespit edilmiştir.

Çörek otu tohumunun hastalığa yol açan mikroorganizmalara karşı tesirinin araştırılmasına yönelik çalışmalarda, bu bitkinin farklı yoğunluklardaki (100, 200, 400 ug/disk) ekstraktları (usare); Klebsiella pneumoniae, Salmonella typhimurium, Staphylococcus aureus, Bacillus cereus, E. Coli ve Candida albicans gibi hastalık amili mikroorganizmalar üzerinde denenmiş ve çörek otunun Staphylococcus aureus'un gelişimini durdurduğu, ancak diğer mikroorganizmalar üzerinde tesirli olmadığı tespit edilmiştir.16

Bunların yanında Nigella sativa ekstraktının (usare) kanser hücrelerini öldürdüğü bildirilmiştir. Kemik iliğinin, Nigella sativa ekstraktı ile muamelesinden sonra bağışıklık sistemi ile ilgili hücrelerin sayılarında artışa rastlanmıştır. Ayrıca, myelopoezisi (kan ve ilik oluşumu) uyardığı gösterilmiştir.10 

Kanserli hastaların kanları, bu bitkiye mâruz bırakıldığında tümöre özgü antikorların (kazanılmış bağışıklık elemanları) üretiminde artış olduğu kadar makrofaj (dokuya yerleşmiş ve dokulardaki enfeksiyonlara karşı savaşan dev lenfosit hücreleri) hücrelerinin sayısı ve aktivasyonunda da artış gözlenmiştir.10

Hastalıklara yakalanma sebeplerinin başında bağışıklık sisteminin zayıf olması gelmektedir. Efendimiz'in (sas): 'Bu siyah tanecik ölüm hâriç bütün hastalıkların şifâsıdır.' buyurduğu çörek otu tohumları, vücudun bağışıklık sistemini koruyan ve kuvvetlendiren maddeler ihtiva edecek donanımda yaratılmış ve insanlığın faydasına sunulmuştur. 

Çörek otunun kullanılışı
İnsanımız şifâ kaynağı bu bitkiyi özellikle hamurlu yiyeceklerde severek kullanmaktadır. Çörek otunun doğrudan ağız yoluyla alınması veya demleme usulüyle günde 2-3 bardak içilmesi tavsiye edilir. (Bir miktar çörek otu üzerine sıcak su dökülerek 3-4 dakika bekletilir sonra süzülerek içilir. Aşırı miktarda kullanıldığında ishale sebep olabilir. Günlük kullanılacak azamî miktar 2 g'dır.) Piyasada kirli sarı renkli bir yağ, küçük şişeler içinde 'çörekotu yağı' ismiyle satılmaktadır. Bu görünüşteki yağlar genellikle çiçek yağı karıştırılmış olduğundan tamamen tesirsizdir. Çörek otunu balla karıştırarak çiğ tüketenler de vardır. Ancak bu durumda çörek otunun tohum kabuğu midemizde sindirilemediğinden faydalı kısımlar dışarı çıkamaz ve tohum dışkı ile atılır. Bu sebeple çörek otu tohumları bir havanda dövüldükten sonra balla karıştırılarak yenmelidir.

Günümüzde şifâ vesilesi bitkiler, destekleyici tıbbî yardım olarak yaygın bir 
şekilde kullanılmakta ve “Alternatif Tıp” gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Efendimiz (sas) de tavsiyelerinde insanın sağlık yönüyle korunmasını mânevî bir mesuliyet yükleyerek îzâh etmiştir. Bize düşen, O’dan süzülen sözleri daha bir hassasiyetle ele almak ve incelemek olmalıdır. 


________________

Kaynaklar
1- Wagner H, Fransworth NR (1990). Economic and Medicinal Plant Research, Vol. 4, Plants and Traditional Medicine, Academic press, LONDON.
2- Baytop T, Türkiye'de Bitkiler ile Tedavi, İ.Ü. Yayınları No:3255, (1984), İstanbul.
3- Salemai ML, Hossainb, MS (2000). Protective effect of black seed oil from Nigella sativa against murine cytomegalovirus infection, Int J Immunopharmacol, 22, 9, 729-740.
4- Topozada HH, Mazloum HA and El-dakhakhny H (1965). The antibacterial properties of Nigella sativa seeds, active principle with some clinical applications, J Egypt Med Ass, Spec Number 48, 187.
5- El-fatatry HM (1975). Isolation and structure assignment of an antimicrobial principle from the volatile oil of Nigella sativa L. Seeds, Pharmazie, 30, 2, 109-111.
6- Türker L, Bayrak A (1697). Çörek otu (Nigella sativa L)'nun sabit ve uçucu yağ kompozisyonunun araştırılması, Standart, 430, 128-137.
7- Nergiz C, Ötleş S (1993). Chemical composition of Nigella sativa L. Seeds, Food Chem, 48, 3, 259-261.
8- Mahfouz M and El-dakhakhny M (1960). Isolation of a crystaline active principle from Nigella sativa L. Seeds, J Pharmaco Sci U.A.R. 1, 1, 9.
9- Swamy SM, Tan BK (2000). Cytotoxic and immunopotentiating effects of ethanolic extract of Nigella sativa L. Seeds, J Ethnopharmacol 70, 1, 1-7.
10- Medenica R, Mukerjee S, Huschart T, Koffskey J, Corbit W (1993). Nigella sativa plant extract increases number and activity of immune component cell in humans, Exper Hematol 21, 3, 1186.
11- Şener B, Küsmenoğlu S, Mutlugil A, Bingöl F (1985). A study with the seed oil of Nigella sativa, Gazi Ecz Fak Der, 2, 1, 1-8.
12- Zaoui A, Cherrah Y, Lacaille-dubois MA, Settaf A, Amarouch H, Hassar M (2000). Diuretic and hypotensive effects of Nigella sativa in the spontaneously hypertensive rat, Therapie, 55, 3, 379-382.
13- Rathee PS, Mishra SH, Kaushal R (1982). Antimicrobial activity essential oil, fixed oil and unsaponifiable matter of Nigella sativa L, Indian J Pharmac Sci, 44, 8-10.
14- Agarwal R, Khorya MD and Shrivastaga R(1979). Antimicrobial and antelmintic activities of the essential oil of Nigella sativa L., In J Exper Biol, 17, 11, 1214-1215.
15- Akhtar MS, Riffat S (1991). Field trial of Saussurea lappa roots against nematodes and Nigella sativa seeds against cestodes in children, J Pak Med Assoc, 41, 8, 185-187.
16- Ağaoğlu S, Berktaş M, Güdücüoğlu H (1999). Çörek otu (Nigella sativa) tohumunun antimikrobiyal aktivitesi üzerine bir araştırma, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5, 1-2, 15-17.

Yorum Gönder

yorumlarınıza ve yorum sayfası üzerinden bize sorduğunuz sorularınaza en kısa sürede dönmeye çalışacağız daha sağlıklı bir iletişim için sağ alt köşede çıkan whatsapp ikonuna tıklar iseniz direk whatsapp iletişimi sağlayabilirsiniz.

Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.

[blogger] [facebook]

ivythemes

{facebook#YOUR_SOCIAL_PROFILE_URL} {twitter#YOUR_SOCIAL_PROFILE_URL} {google-plus#YOUR_SOCIAL_PROFILE_URL} {pinterest#YOUR_SOCIAL_PROFILE_URL} {youtube#YOUR_SOCIAL_PROFILE_URL} {instagram#YOUR_SOCIAL_PROFILE_URL}

İletişim Formu

Ad

E-posta *

Mesaj *

Blogger tarafından desteklenmektedir.
Javascript DisablePlease Enable Javascript To See All Widget